Thứ nhất, Nhiều biển của Quảng Nam hiện đang có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch như xã đảo Tam Hải, Bãi Rạng ( Núi Thành), Bình Minh ( Thăng Bình )… với bãi biển đẹp và sự đa dạng sinh học thuận lợi cho việc phát triển nhiều loại hình du lịch. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa được khai thác vào phát triển du lịch một cách hiệu quả gây ra lãng phí nguồn tài nguyên du lịch.
Thứ hai, việc khai thác bừa bãi tại một số bãi biển Quảng Nam vào mục đích kinh tế và mang tính tự phát như tình trạng lấn chiếm lấy cát biển ở biển Tam Thanh đã làm phá vỡ cảnh quan tài nguyên biển, gây uổng phí tài nguyên.
1Biển đảo Quảng Nam thu hút khách du lịch
Theo thống kê của Sở Văn Hóa Thể Thao và Du Lịch Quảng Nam, năm 2010 khách quốc tế ước đạt 1,17 triệu lượt, tăng 6% so với năm 2009, khách nội địa ước đạt 1,23 triệu lượt, tăng 2% so với năm 2009.. Đứng đầu thị trường khách quốc tế đến Quảng Nam vẫn là các nước Châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Úc
Trong đó lượng khách đến với du lịch biển đảo tăng như Cù Lao Chàm sau khi được công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới (tháng 5-2009), đã thu hút đáng kể du khách đến tham quan. Chín tháng đầu năm 2008, trên 18.000 lượt khách, trong đó có 7.500 khách quốc tế và 10.800 lượt khách trong nước ra đảo đã là niềm vui lớn cho các doanh nghiệp. Còn 9 tháng đầu năm 2009, trong khi lượng khách quốc tế không tăng, du khách Việt lại lên đến 25.300 lượt, nâng tổng số lượt khách đến với đảo lên 33.100 người, tăng hơn 80%, trong đó khách Việt tăng hơn 133% so với cùng kỳ. Bình quân mỗi tháng có gần 4.000 lượt khách, riêng các tháng 6, 7 có đến 8.000 lượt; thậm chí, có ngày Cù Lao Chàm đã đón hơn 500 lượt khách. Hiện nay, mỗi tháng Cù Lao Chàm đón khoảng 6.000 lượt du khách, trong thời gian tới, lượng khách đến với Cù lao Chàm sẽ ngày càng tăng. Vì vậy, chính quyền và nhân dân địa phương cần tiếp tục nâng cao nhận thức và theo đuổi các mục tiêu, chính sách phát triển du lịch bền vững, cam kết bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học để Cù lao Chàm trở thành một thương hiệu du lịch sinh thái của Quảng Nam, xứng đáng với danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển thế giới.
Năm 2008, Tam Kỳ đã đón gần 1.700 lượt khách quốc tế và gần 37 nghìn lượt khách nội địa trong đó có hơn 30 nghìn lượt người đến biển Tam Thanh nhờ có công tác xúc tiến kích cầu du lịch bằng sự kiện ‘‘mùa du lịch biển Tam Kỳ’’ được tổ chức hàng năm.
Còn lượng khách đến với Xã đảo Tam Hải, Bãi Rạng, Bình Minh… đang còn rất ít chưa đáng kể do chưa được đầu tư phát triển du lịch.
1Du lịch biển đảo không ngừng cải thiện hệ thống lưu trú
Hệ thống cơ sở lưu trú rất phong phú và đa dạng phần lớn đều tập trung tại biển đảo Hội An như Cửa Đại, Cù Lao Chàm
Theo thống kê của Sở Văn Hóa Thể Thao Và Du Lịch Quảng Nam Nếu như năm 2000, tỉnh Quảng Nam có 24 cơ sở lưu trú thì hiện nay đã có 102 cơ sở (không tính nhà khách, nhà nghỉ, nhà trọ) với gần 4.000 phòng, trong đó có gần 2.000 phòng từ 3-5 sao. Ngoài ra, các dự án có quy mô lớn của tỉnh đã đi vào hoạt động đạt hiệu quả như khu nghỉ mát Nam Hải, Palm Garden, Goldden Sand, Hội An.
Cũng theo thống kê của phòng Thương mại và Du lịch thành phố Hội An cho biết Hội An có 83 cơ sở lưu trú
Trong tổng số khách sạn ở Hội An thì các cơ sở lưu trú cạnh biển đảo chỉ chiếm số lượng thấp. Ở biển Cửa Đại có nhiều cơ sở lưu trú mang đặc trưng vùng biển tổng số phòng khách sạn với hơn 1.000 phòng với nhiều tiêu chuẩn từ 3 đến 5 sao. Ở đảo Cù Lao Chàm, Cơ sở lưu trú phục vụ khách du lịch đang còn ít chưa đáng kể vì đây là khu dự trữ sinh quyển nên việc quy hoạch các dự án xây dựng các khách sạn gặp nhiều khó khăn.
Ở các bãi biển như Tam Thanh, Hà My, Bình Minh, Bãi Rạng, Tam Hải… cơ sở lưu trú còn rất ít kém về chất lượng như ở xã đảo Tam Hải có những khách sạn mini, nhà nghĩ phục vụ khách vào mùa cao điểm.
Nhìn chung, chất lượng của hệ thống khách ở vùng biển đảo Quảng Nam còn ở mức độ thấp. Số lượng khách sạn và phòng khách sạn đạt tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên còn ít. Khách sạn đạt tiêu chuẩn từ 1 đến 2 sao chiếm tỷ trọng lớn trongsố khách sạn được xếp hạng. Đây cũng là một trong những yếu tố làm cho sản phẩm du lịch biển đảo Quảng Nam chưa có sức hấp dẫn khách, chưa chiếm được ưu thế cạnh cạnh tranh trên thị trường du lịch trong và ngoài nước.
2Cải thiện chất lượng dịch vụ du lịch biển đảo
Cùng với sự gia tăng nhanh của khách du lịch cũng như các cơ sở lưu trú, hệ thống các cơ sở ăn uống ở biển đảo Quảng Nam cũng phát triển nhanh. Ở những nơi du lịch biển đảo phát triển như Hội An, Cù Lao Chàm hầu hết các khách sạn, nhà nghỉ đều có các phòng ăn (restaurant), quầy bar v.v… không những chỉ phục vụ cho khách nghỉ tại khách sạn mà còn phục vụ cả khách bên ngoài. Ngoài ra, các cơ sở ăn uống nằm ngoài khách sạn cũng phát triển mạnh, chất lượng đa dạng, đáp ứng được nhu cầu không những cho nhiều loại đối tượng khách du lịch khác nhau mà còn cho cả nhân dân địa phương. Nhưng cơ sở dịch vụ ăn uống còn chưa phát triển ở những bãi biển chưa khai thác du lịch như Tam Thanh, Tam Hải, Bãi Rạng…
Nhìn chung, hoạt động kinh doanh ăn uống trong khách sạn thường có hiệu quả thấp. Doanh thu từ nhà hàng ăn uống trung bình chiếm 22-25% trong tổng doanh thu của khách sạn. Sản phẩm phục vụ nhu cầu ăn uống mặc dù rất đa dạng, phong phú ở nhưng việc khai thác để phục vụ khách du lịch còn bị hạn chế.
Hệ thống khu du lịch cũng được đầu tư mở rộng hơn.
Ở Cù Lao Chàm, có Khu du lịch sinh thái biển cù lao Chàm, khu du sinh thái Bãi Chồng…
Cửa Đại, với nhiều khu du lịch như khu du lịch biển Hoian Beach Resort, khu du lịch sinh thái Vinpearl Hội An, khu du lịch Cẩm An…
Ở Núi Thành, biển Rạng có khu du lịch Biển Rạng, xã đảo Tam Hải nổi tiếng có khu du lịch Le Domaine De Tam Hải- khu du lịch đảo.
Điện Bàn, nổi tiếng với khu du lịch Hội An Golf và beach resort gần cạnh bãi biển Hà My
Những bãi biển như Tam Thanh (Tam Kỳ), Bình Minh (Thăng Bình) hiện đang có những dự án đầu tư xây dựng khu du lịch.
Nhìn chung, biển đảo Quảng Nam đã và đang xây dựng nhiều khu du lịch để phục vụ du khách đến tham quan và nghĩ dưỡng. Tuy nhiên, loại hình còn nghèo nàn, qui mô nhỏ, hình thức đơn điệu, chưa đáp ứngđược nhu cầu của du lịch, thiếu tính cạnh tranh hấp dẫn. Đây cũng là một nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả kinh doanh của ngành du lịch.
Hiện nay, hệ thống giao thông đến du lịch nói chung và biển đảo Quảng Nam nói riêng ngày càng hoàn thiện, từng bước quy hoạch các tuyến ven biển để thuận tiện cho việc vận chuyển khách tham quan. Tuy nhiên, hệ thống giao thông của một số tuyến đường đến du lịch còn nhiều hạn chế và gây khó khăn cho việc vận chuyển khách du lịch như Cù Lao Chàm, Tam Hải… vì vậy, cần có những giải pháp về quy hoạch toàn bộ các tuyến giao thông ven biển để thuận lợi cho việc phát triển du lịch.
3Một số loại hình du lịch biển đang phát triển
Du lịch nghĩ dưỡng biển
Loại hình này chủ yếu phát triển ở Hội An bởi là nơi có biển đảo hấp dẫn nhất Quảng Nam, do gần hai di sản Phố Cổ Hội An và thánh địa Mỹ Sơn nên khả năng liên kết chương trình tham quan tới biển Cửa Đại và đảo Cù Lao Chàm khá cao và nhiệt độ mát mẻ và sự đa dạng sinh học. Vì vậy, loại hình nghĩ dưỡng ở Cửa Đại và Cù Lao Chàm rất phát triển. Du khách đên đây thường nghỉ dưỡng dài ngày trong các khách sạn gần biển từ 3 sao trở lên nhằm thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên biển đảo và nghĩ nghơi hồi phục sức khỏe.
Du lịch tắm biển
Loại hình du lịch tắm biển là loại hình du lịch phổ biến ở biển đảo Quảng Nam, vào mùa hè mùa du lịch cao điểm thời tiết nóng bức nhu cầu tắm biển để xả bớt cái nóng và giảm stress ngày càng cao, khách du lịch nội địa cũng như quốc tế thường đổ dồn vào các bãi biển nổi tiếng của Quảng Nam như Tam Thanh, Bãi Rạng, Bình Minh, Cửa Đại, Cù Lao Chàm Với các bãi tắm đẹp và lý tưởng như bãi Xếp, bãi Ông, bãi… để đắm mình trong làn nước mát thõa mãn nhu cầu và đem lại cho họ sự sảng khoái về tinh thần để làm việc tốt hơn và có tinh thần để tham quan những điểm du lịch tiếp theo.
Du lịch thể thao
Loại hình Lặn biển đang phát triển ở Cù Lào Chàm ( Hội An). Với hơn 200 loài cá, 82 loài động vật biển thân mềm trú ngụ tại những bãi, rạn san hô dưới biển đầy màu sắc, du khách rất thích thú với loại hình này bởi nó đánh thức sự tò mò khám phá của du khách. Hiện nay, loại hình này rất phát triển tại đảo Cù Lao Chàm thu hút rất lớn đối với du khách nước ngoài.
Du lịch ngắm cảnh gắn với tham quan di tích lịch sử
Tại Cù Lao Chàm còn lưu giữ hàng chục di tích lịch sử văn hóa độc đáo có niên đại từ đầu thế kỷ XVIII đến nay. Ở đây cũng tồn tại những di tích tín ngưỡng thể hiện sự chuyển tiếp tín ngưỡng từ cư dân Chămpa sống trên đảo sang cư dân Việt, với các di tích tiêu biểu như Bãi Ông, Bãi Làng, Đình Tiền Hiền, Chùa Hải Tạng, Lăng Ông Ngư, Miếu Tổ nghề yến, lăng Tiền Hiền… Với tiềm năng về di tích Cù Lao Chàm đã và đang khai thác loại hình du lịch này nhằm tạo ra sự đa dạng trong loại hình du lịch đáp ứng nhu cầu của du khách khi đến với đảo.
Du lịch sinh thái
Loại hình du lịch sinh thái đang phát triển ở Đảo Cù Lao Chàm, với lợi thế về sự đa dạng sinh học hiện Cù lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát và 5 loài ếch nhái. Trong đó có 2 loài được ghi vào Sách đỏ động vật Việt Nam là chim yến và khỉ đuôi dài,Với hơn 200 loài cá, 82 loài động vật biển thân mềm trú ngụ tại những bãi, rạn san hô dưới biển và với 8 hòn đảo với cảnh quan đẹp. Vì vậy du khách đến đây rất thích thú với loại hình du lịch này được tìm hiểu về sự đa dạng sinh học thõa mãn sự tò mò và được du thuyền đến các hòn đảo thưởng ngoạn cảnh đẹp thiên nhiên trên từng hòn đảo
Loại hình du lịch homestay
Đây là loại hình du lịch khá mới mẻ ở Việt Nam, hiện nay Cù Lao Chàm đang triển khai thí điểm một vài mô hình “homestay” để du khách lưu trú tại nhà dân, cùng sống và sinh hoạt với cư dân tại đây. Loại hình du lịch này rất hấp dẫn du khách đặc biệt là du khách nước ngoài vì họ vừa đến Cù Lao Chàm để tham gia các loại hình du lịch vừa được tìm hiểu nét văn hóa bản địa của người dân.
4Đánh giá tình hình du lịch biển Quảng Nam
Trong thời gian qua tình hình phát triển du biển Quảng Nam đã đạt những kết quả chủ yếu sau:
- Thị trường du lịch được mở rộng, sự đa dạng của các loại hình du lịch không ngừng tăng và được đa dạng hoá trên cơ sở phát triển thế mạnh tiềm năng tài nguyên du lịch.
- Lượng khách, thu nhập từ du lịch biển những năm gần đây thúc đẩy các ngành kinh tế, xã hội phát triển, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế của từng địa phương trong tỉnh, tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, trở thành động lực phát riển kinh tế xã hội, tạo tiền đề đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Quảng Nam
- Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch đang dần được xây dựng tạo điều kiện thúc đẩy tăng trưởng các chỉ tiêu phát triển du lịch.
- Công tác đầu tư được chú trọng thu hút nhiều nguồn lực đầu tư,nhiều thành phần kinh tế tham gia phát triển du lịch, đem lại hiệu quả cao về kinh tế xã hội và bảo vệ môi trường.
- Bộ máy tổ chức quản lý được kiện toàn, hệ thống cơ chế chính sách phát triển du lịch
được hình thành và hoàn thiện từng bước tạo môi trường thuận lợi cho du lịch phát triển.
5Những tồn tại trong du lịch biển Quảng Nam
Du lịch biển đảo Quảng Nam có những vai trò quan trọng đối với việc phát triển du lịch. Tuy nhiên hoạt động phát triển du lịch biển đảo Nam còn một số tồn tại như sau:
- Loại hình và sản phẩm du lịch chưa phong phú đang còn rất nghèo nàn, chất lượng không đồng đều, khả năng cạnh tranh thấp. Việc phát triển du lịch mới ở hình thức khám phá tài nguyên; du lịch biển đảo Quảng Nam chưa tạo được sự hấp dẫn đặc biệt đối với khách du lịch so với những lãnh thổ khác trong cả nước
- Thiếu những khu du lịch có tầm cỡ, loại hình du lịch đặc sắc.
- Công tác đầu tư phát triển du lịch, đặc biệt về cơ sở vật chất kỹ thuật, kết cấu hạ tầng du lịch, bảo tồn, tôn tạo tài nguyên du lịch còn hạn chế, chưa tương xứng tiềm năng và nhu cầu phát triển du lịch của tỉnh; thiếu quy hoạch cơ sở hạ tầng du lịch biển hợp lý như tại trung tâm tỉnh lị Quảng Nam, bãi biển Tam Thanh, TP Tam Kỳ, lại được quy hoạch một cách thô thiển, không phù hợp cảnh quan và dường như, việc khai thác tài nguyên bờ biển ở nơi này vẫn đang bị bỏ ngỏ, mặc cho sự tự phát. việc khai thác tài nguyên đảo Cù Lao Chàm cho phát triển du lịch còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với vị trí và tiềm năng của đảo.
- Hiệu quả kinh doanh du lịch chưa cao, việc xúc tiến quảng bá du lịch chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường, phát huy giá trị tài nguyên và sản phẩm du lịch biển đảo Quảng Nam.
- Sự thiếu quan tâm của các cấp các nghành có liên quan và chính quyền địa phương đã làm cho nhiều bãi biển Quảng Nam chưa được khai thác vào phát triển du lịch làm lãng phí nguồn tài nguyên, một số khu vực biển ở Quảng Nam như huyện Núi Thành, đang bị tàn phá nghiêm trọng khi chưa được khai thác, ở Bãi Rạng một trong những bãi biển đẹp của Quảng Nam, nhiều máy móc to đềnh đoàng, cắm phặp xuống lòng đất, hút cát để khai thác quặng gần ngay bờ biển làm phá vỡ tài nguyên biển
- Công tác bảo tồn, tôn tạo tài nguyên và bảo vệ môi trường của hoạt động du lịch biển đảo Quảng Nam còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững
6Nguyên nhân khiến du lịch biển đảo Quảng Nam còn hạn chế
Vốn đầu tư cho du lịch còn thấp; cơ cấu đầu tư chưa thật sự hợp lý, hiệu quả chưa cao. Vì vậy nhiều bãi biển công tác quản lý quy hoạch, quản lý đầu tư xây dựng các khu du lịch, điểm du lịch vùng biển đảo còn bất cập.
Hệ thống cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu phát triển du lịch; trình độ công nghệ và ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý phát triển du lịch còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập với khu vực và quốc tế.
Thiếu sự sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các ngành, các địa phương trong quản lý thực hiện quy hoạch phát triển du lịch, quy hoạch phát triển ngành, phát triển lãnh thổ; việc chỉ đạo điều hành quản lý phát triển du lịch vùng còn những bất cập: mặc dù Ban Chỉ đạo Nhà nước về Du lịch đã có nhiều hoạt động chỉ đạo nhằm tạo sự thống nhất trong điều hành phát triển du lịch trên phạm vi cả nước, tuy nhiên quan điểm và hoạt động điều hành ở tầm vĩ mô về mức độ ưu tiên phát triển du lịch ở những khu vực trọng điểm hoặc ở những khu du lịch quốc gia đã được xác định trong nhiều trường hợp còn chưa thống nhất.
Thiếu sự phối hợp đa ngành trong quản lý đầu tư phát triển. Nhiều dự án đầu tư phát triển kinh tế xã hội thiếu sự phối hợp về lĩnh vực du lịch, làm giảm hiệu quả đầu tư lãng phí tàinguyên biển đảo.
Hệ thống cơ chế chính sách, văn bản pháp luật về du lịch chưa được xây dựng đồng bộ để huy động mọi nguồn lực thúc đẩy phát triển du lịch biển; còn một số bất cập trong cácchính sách như: chính sách thuế nhập khẩu phương tiện vận chuyển du lịch vẫn chưa được xem là nhập khẩu công cụ sản xuất mà vẫn bị đánh đồng với nhập khẩu phương tiện sử dụng.
Tương tự đối với việc nhập khẩu các trang thiết bị trang bị trong các cơ sở dịch vụ, lưu trú du lịch; chính sách vay ưu đãi để mở rộng dịch vụ hoặc tăng cường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp du lịch; chính sách thuê đất phát triển các khu du lịch đã đánh đồng mức thuê đối với những diện tích xây dựng công trình với những diện tích không gian cảnh quan vốn
lớn hơn nhiều mà không sinh lợi nhuận; chính sách ưu đãi khi xảy ra các yếu tố bất lợi như khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh, sự cố môi trường; v.v.
Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về du lịch ở Trung ương và địa phương thiếu tính ổn định, hiệu lực và năng lực quản lý chưa cao, chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ quản lý phát triển du lịch trong tình hình mới. Nguồn nhân lực cho công tác quản lý, kinh doanh phát triển du lịch vừa thiếu, lại vừa yếu, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Những nguyên nhân khác như điều kiện thiên tai, sự cố tự nhiên, những tác động của biển đảo, đặc biệt là bão lụt, nước dâng, xâm nhập mặn, ảnh hưởng lớn đến sự hình thành và phát triển các khu du lịch, điểm du lịch và hoạt động kinh doanh du lịch biển đảo.
7Giải pháp phát triển sản phẩm du lịch
Dựa trên những tiềm năng sẵn có về tài nguyên thì biển đảo Quảng Nam rất gần với di các di sản văn hóa như thánh địa Mỹ Sơn, phố cổ Hội An… và các làng nghề truyền thống. Vì vậy, cần phải có những chiến lược để phát triển sản phẩm du lịch có tính đặc thù, có sức cạnh tranh cao trong vùng và khu vực. Bao gồm:
Thứ nhất, Sản phẩm du lịch biển đảo gắn với khai thác giá trị văn hóa, tài nguyên nhân văn
Thiết kế các tour du lịch biển đảo gắn với các di sản văn hóa nổi tiếng Quảng Nam như phố cổ Hội An và Thánh Địa Mỹ Sơn, tham quan làng nghề truyền thống, tìm hiểu nét văn hóa bản địa của người dân địa phương, ẩm thực… gắn với tham quan các bãi biển Quảng Nam, điều này tạo sự đa dạng và hấp dẫn cho tour du lịch, tạo tính liên kết trong sản phẩm du lịch và đáp ứng nhu cầu khám phá đa dạng của du khách.
Thứ hai, Đẩy mạnh việc bán hàng lưu niệm cho khách du lịch
Trên thực tế việc bán hàng lưu niệm cho du khách ở biển đảo Quảng Nam đang còn nhiều hạn chế, dịch vụ bán đồ lưu niệm chủ yếu tập chung ở biển đảo Hội An như Cửa Đại,Cù Lao Chàm còn một số bãi biển ở Núi Thành, Điện Bàn, Thăng Bình đồ lưu niệm đang còn nghèo nàn chưa có tính liên kết với đồ lưu niệm của các làng nghề truyền thống.
Vì vậy, việc đẩy mạnh việc bán hàng lưu niệm cho khách du lịch đồng thời phải gắn kết xây dựng được hệ thống các làng nghề truyền thống với các tuyến du lịch nhằm đa dạng hoá sản phẩm và nâng cao chất lượng hàng lưu niệm bán cho khách du lịch. Theo đó, các hàng lưu niệm phải gắn với đặc trưng nổi bật của văn hoá mỗi địa phương cuả vùng biển đảo Quảng Nam.
Thứ ba, Sản phẩm du lịch gắn với thể thao, giải trí, nghỉ dưỡng biển
Dựa trên những lợi thế về tài nguyên biển đảo cần phải giữ gìn sự đa dạng và phong phú của các bãi biển, tránh sự trùng lặp và đơn điệu của các bãi biển; quan tâm tới các loại hình vui chơi giải trí gắn với biển (lướt ván, đua thuyền, lặn biển..), đặc biệt lưu ý các bãi biển có khả năng thu hút khách du lịch quốc tế và khách nghỉ cuối tuần từ các đô thị lớn. Hình thành các bãi tắm có thương hiệu lớn Cửa Đại (Hội An),Bãi Rạng (Núi Thành), Bình Minh ( Thăng Bình), Hà My (Điện Bàn)…
Thứ tư ,Sản phẩm du lịch- tham quan, nghiên cứu về sinh thái:
Biển đảo Quảng Nam có lợi thế gần với các điểm du lịch sinh thái trong tỉnh như Hồ Phú Ninh (Phú Ninh), Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm (Hội An) và gần với di sản vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng ( Quảng Bình). Vì vậy, đây là lợi thế để mở các tour du lịch biển gắn với du lịch sinh thái, nhằm tạo điều kiện cho khách du lịch tham quan, nghiên cứu những điểm du lịch sinh thái, góp phần tạo ra sự đa dạng trong loại hình du lịch đáp ứng nhu cầu tham quan nghiên cứu của du khách
Thứ năm, Sản phẩm du lịch gắn với tham quan di tích lịch sử văn hóa
Đảo Quảng Nam tiêu biểu là Cù Lao Chàm với sự đa dạng của các di tích văn hóa và tín ngưỡng, trên địa bàn tỉnh nổi tiếng với một miền di sản thánh địa Mỹ Sơn và phố cổ Hội An, vô số các kinh đô của người ChămPa, di tích lịch sử địa đạo Kỳ Anh… Vì vậy, vần bảo tồn các di tích có giá văn hóa lịch sử nhằm mở các tuyến du lịch biển gắn với tham quan tìm hiểu các di tích lịch sử góp phần đa dạng chuyến tham quan của du khách.
Thứ sáu, Sản phẩm du lịch gắn với các sự kiện đặc biệt
Khu vực biển đảo Quảng Nam không chỉ có điều kiện thuận lợi về mặt tự nhiên mà còn có tiềm năng về mặt văn hóa như các lễ hội thống, văn hóa ẩm thực… dựa vào lợi thế này Quảng Nam thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa như tuần văn hóa du lịch thu hút đông đảo về tham quan. Tuy nhiên, để thu hút khách du lịch về với du lịch biển đảo trước hết phải tổ chức các sự kiện đặc thù mang tầm cỡ lớn ở vùng biển đảo như lễ hôi Cá ông là một trong những lễ hội đặc trưng ở vùng biển Xứ Quảng, tổ chức các lễ hội ẩm thực mang hương vị biển khơi, các sự kiện thể thao( lướt ván,đua thuyền,thả diều..)…tại các vùng biển đảo từ Điện Bàn kéo dài đến Núi Thành, nhằm tạo‘tiếng vang’ về du lịch biển đảo để thu hút khách du lịch đến với biển đảo Quảng Nam.
8Đặc điểm một số sản phẩm du lịch biển đảo
- Du lịch nghỉ dưỡng, tham quan: Du lịch nghỉ dưỡng, nghỉ ngơi là hình thức du lịch quan trọng nhất ở hầu hết các điểm du lịch. Du lịch nghỉ dưỡng thường phát triển nhờ sự phát riển đồng bộ của cơ sở hạ tầng du lịch, các tiện nghi, dịch vụ, chịu sự chi phối của việc xúc tiến quảng bá, và những chương trình tiếp thị:
- Du lịch văn hoá và lịch sử: Tính đa dạng phong phú của các di tích và di sản, của những nền văn minh xa xưa, và của các dân tộc tạo ra sức hấp dẫn độc đáo. Dựa trên những mối quan tâm của khách châu á, châu Mỹ và Tây Âu có thể tạo ra nhiều tour du lịch đa dạng phục vụ khách. Các tour du lịch có thể được xây dựng quanh năm. Nhiều lễ hội có thể được đưa vào trong những tour đó để tạo nét đặc biệt. Đa số những tour này thu hút các thị trường khách du lịch có mức chi cao. Các di tích cách mạng cũng thu hút nhiều đối tượng khách là những cựu chiến binh cũ ở Việt Nam và những người thân của họ đến tham quan. Những nền văn hoá khác nhau vùng ven biển thu hút các khách du lịch có khả năng chi tiêu. Các điểm di tích lịch sử có thể gắn trong các tour chuyên đề;
- Du lịch nghỉ dưỡng/ nghỉ mát: Du lịch nghỉ biển đóng vai trò quan trọng ở Đông Nam á và cũng là thị trường du lịch chính ở Malaysia và Thái Lan. Du lịch nghỉ biển luôn luôn hướng tới thị trường khách du lịch đại trà mặc dù thị trường này vẫn có thể là những thị trường chi tiêu cao. Nếu xây dựng tốt các cơ sở tiện nghi vui chơi giải trí, khách sạn, và tiết kiệm chi phí đi lại trong nước thì sẽ thu hút được các khách du lịch nghỉ biển tiềm năng. Các tiện nghi vui chơi giải trí phục vụ cho khách du lịch nghỉ dưỡng là một điều đáng chú ý.
- Du lịch sinh thái vùng biển: Sự hấp dẫn của thiên nhiên vùng biển và ven biển tạo ra một loại thị trường mới, du lịch sinh thái và hướng thiên nhiên. Mối quan tâm về thế giới thiên nhiên, loài chim, cá, san hô, động vật, đất đai, biển và cảnh quang vùng ven biển, vùng biển đem lại những cơ hội cho du lịch để thu lợi kể cả ở những nơi xa xôi hẻo lánh nhất. Thu nhập do du lịch sinh thái đem lại không phải là nhiều nhưng ngược lại nó giúp cho việc bảo tồn thiên nhiên và tài nguyên môi trường dẫn đến tính bền vững của du lịch. Với khách du lịch sinh thái, hướng thiên nhiên thì tiện nghi cơ sở vật chất không phải là yếu tố hàng đầu mà các dịch vụ hướng dẫn, thông tin chuyên nghiệp mới là quan trọng. Nhiều khách sẽ đến theo những tour được đặt trước, nhưng cũng không loại bỏ khả năng khách du lịch đi lẻ chiếm tỷ lệ lớn.
- Du lịch mạo hiểm vùng biển: Du lịch mạo hiểm mềm dẻo chưa được phát triển nhiều ở Việt Nam mặc dù có nhiều cơ hội để phát triển. Đây là loại du lịch khá hấp dẫn khách Tây Âu, khách Bắc Mỹ. Nó có thể là lặn biển, các loại thể thao nước, leo núi và xem hang động. Để thu hút khách du lịch mạo hiểm thì cần nâng cấp giao thông đến một số nơi nhất định,nâng cao chất lượng hướng dẫn, phát triển các tiện nghi dịch vụ bổ trợ cho các họat động mạo hiểm đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường. Cần thiết kế xây dựng các tiêu chuẩn phù hợp với từng loại hình du lịch nhỏ và xây dựng các trung tâm huấn luyện hướng dẫn khách. Các họat động du lịch này phù hợp với nhiều loại khách, nhiều loại lứa tuổi.
- Du lịch gắn với những sự kiện đặc biệt: Những thể thao, lễ hội và những sự kiện quốc gia, sự kiện đặc biệt cũng khá quan trọng để thu hút khách du lịch, ảnh hưởng đến lượng khách du lịch quốc tế và nội địa, cả khách thương mại và nghỉ dưỡng đi du lịch. Đối với loại thị trường khách này thì cần có sự chuẩn bị và tổ chức cụ thể để phục vụ các nhu cầu ăn, ở, đi lại, giải trí của khách kèm theo các sự kiện.
9Phát triển thị trường trọng điểm cho du lịch Quảng Nam
Thị trường trọng điểm đối với du lịch Quảng Nam bao gồm một số thị trường khách quốc tế và thị trường khách nội địa.
- Thị trường khách quốc tế trọng điểm: là những thị trường có lượng khách lớn đến Quảng Nam, trong đó có vùng biển đảo du khách có khả năng chi tiêu cao, lưu trú dài ngày, đi du lịch thường xuyên ở Việt Nam nói chung và Quảng Nam nói riêng, có nhiều mối quan hệ trao đổi hợp tác kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội khá chặt chẽ với Việt Nam. Trong số đó một số thị trường có điều kiện tiếp cận Việt Nam dễ dàng bằng các loại phương tiện giao thông, điển hình là thị trường Nhật Bản,Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan (khối Đông Bắc Á); thị trường Mỹ (Bắc Mỹ); thị trường khách Pháp, Đức, Anh (khối Tây Âu); thị trường khách khối các nước ASEAN ; thị trường khách Úc. Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ, Đức, Anh, Pháp là những thị trường khách du lịch nước ngoài hàng đầu thế giới với khả năng tiêu dùng du lịch rất lớn cần được ưu tiên khai thác.
Hướng khai thác thị trường này là: đối với thị trường nguồn nội vùng châu Á – Thái Bình Dương (không kể Trung Quốc) cần tăng cường các tour du lịch ngắn ngày, liên tỉnh hoặc chỉ đến một điểm; đối với thị trường khách Trung Quốc cần mở rộng phạm vi tuyến du lịch từ phía Bắc đến phía Nam; đối với thị trường từ xa (Tây Âu, Bắc Mỹ) nên kết hợp cả tour ngắn ngày, tour liên hoàn khu vực Đông Nam Á, Đông Dương và tour du lịch xuyên quốc gia.
- Thị trường khách nội địa: là thị trường trọng điểm do xu hướng đi du lịch trong nước tăng nhờ kinh tế phát triển, mức sống cao hơn, thời gian rỗi nhiều hơn, nhận thức về du lịch được nâng cao, thông tin du lịch được phổ biến thường xuyên hơn. Khách du lịch Việt Nam có thể tham gia nhiều loại hình du lịch phong phú. Hướng khai thác đối với thị trường khách nội địa là đẩy mạnh các tour ngắn ngày, tour cuối tuần đến các khu nghỉ biển đảo.
10 Đầu tư vào lĩnh vực hạ tầng du lịch
Lĩnh vực đầu tư này cần được nghiên cứu đi trước một bước để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư vào các lĩnh vực loại hình và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch bằng cách:
- Sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước (thông qua Sở Văn Hóa Thể Thao Và Du Lịch hoặc UBND cấp tỉnh) đầu tư vào lĩnh vực cơ sở hạ tầng trong các khu du lịch trọng điểm
- Khuyến khích các doanh nghiệp, các nhà đầu tư đầu tư trọn gói các khu du lịch với quy mô vừa và nhỏ.
- Phối hợp với các Bộ, Ngành Trung ương và địa phương liên quan trong việc lồng ghép các chương trình, các dự án đầu tư bảo vệ, tôn tạo các di tích, môi trường.
Ở vùng biển đảo Quảng Nam việc đầu tư xây dựng các nhà hàng khách sạn đang còn nhiều hạn chế, dựa trên cơ sở xây dựng giải pháp quy hoạch phát triển du lịch biển đảo ở các vùng chưa phát triển du lịch như Tam Thanh, Bãi Rạng, xã đảo Tam Hải…Vì vậy,cần tập chung đầu tư xây dựng các nhà hàng, khách sạn từ bình dân đến cao cấp nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách theo hướng:
- Khuyến khích các doanh nghiệp nước ngoài, các nhà đầu tư lớn đầu tư xây dựng hệ thống các khách sạn cao cấp tại các trung tâm du lịch cuả tỉnh, các đô thị du lịch, các khu du lịch.
- Hệ thống khách sạn chuyển tiếp đầu tư cho các khu, điểm du lịch quy mô nhỏ, các đô thị hay các khu du lịch tập trung nhiều khách nội địa, bình dân. Đối với hệ thống các khách sạn này huy động vốn từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước.
11Quảng Nam đầu tư cho các loại hình du lịch và các cơ sở vui chơi giải trí
Dựa trên cơ sở xây dựng giải pháp phát triển các loại hình du lịch cần phải tập chung thu hút đầu tư để các loại hình có thể đi vào hoạt động phục vụ du khách:
Đầu tiên cần duy trì cân đối giữa phát triển du lịch biển, du lịch văn hoá và du lịch sinh thái vùng biển và ven biển. Du lịch văn hoá dựa trên các di sản văn hoá có sức hấp dẫn cao và vẫn còn đòi hỏi phát triển mạnh trong thời gian tới. Chú trọng công tác đầu tư trùng tu tôn tạo các di tích, nâng cao trình độ hướng dẫn viên…Đây là lĩnh vực đầu tư đòi hỏi có sự liên ngành và lồng ghép từ các chương trình quốc gia.
Du lịch biển đảo Quảng Nam có thể phát triển mạnh hơn nữa và sẽ mạng lại hiệu quả cao. Tuy nhiên loại hình du lịch này đòi hỏi phải đầu tư lớn vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật; thu hút đầu tư từ thành phần tư nhân đặc biệt là đầu tư nước ngoài vào các khách sạn và khu du lịch là rất lớn. Mặt khác, hệ thống cơ sở hạ tầng cần được đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước.
Du lịch sinh thái vùng biển đảo đòi hỏi hình thành các khu du lịch sinh thái và cơ sở hạ tầng liên quan do các doanh nghiệp vừa và nhỏ đảm nhận. Đối với loại hình này sự phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được khuyến khích.
Đối với hệ thống dịch vụ vận chuyển giao thông cần xem xét ưu tiên các dự án đầu tư xây dựng các loại hình du lịch thể thao như lặn biển, lướt ván…, bên cạnh đó phải kết hợp với việc đầu tư khai thác các trò chơi dân gian trong các lễ hội.
12Cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch Quảng Nam
+ Đường bộ:
- Nâng cấp, thông tuyến một số tuyến đường có ý nghĩa cho việc phát triển các tuyến du lịch biển đảo Quảng Nam như quốc lộ 16, 17, 21, 23, 30 và quốc lộ 14B đường đi kinh đô Trà Kiệu nối với quốc lộ 16 đi Thánh địa Mỹ Sơn và phố cổ Hội An.
- Xây dựng trạm dịch vụ cho khách du lịch bên đường ( bãi đỗ, bảo dưỡng xe kết hợp ăn nhanh, giải khát, vệ sinh cho khách, bán các sản phẩm lưu niệm ..) dọc theo các quốc lộ chính ven biển. Tới năm 2005 xây dựng xong các trạm dọc tuyến QL 1A trên địa bàn 14 Tỉnh miền trung (từ Thanh Hoá đến Bình Thuận).
+ Đường không:
Mở các tuyến bay quốc tế thẳng đến sân bay ven biển: Chu Lai (Quảng Nam), cải tạonâng cấp, mở rộng sân bay, các cơ sở vật chất kỹ thuật cho các sân bay để có khả năng tiếp nhận các tuyến bay nội địa trực tiếp từ các thành phố lớn tạo điều kiện thuận lợi đón và đưa khách tại sân bay.
+ Đường sắt:
Nâng cấp, cải tạo các điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật, chất lượng dịch vụ để tăng lượng khách du lịch bằng tàu hoả. Tạo điều kiện để khách du lịch đi lại dễ ràng, tiện nghi nhằm phát triển dạng du lịch bằng tầu hoả.
+ Đường biển:
Đẩy mạnh hơn nữa cách tiếp cận các khu, điểm du lịch ven biển, đảo bằng các phương tiện vận tải thủy, Sớm hình thành các tuyến tàu du lịch biển từ Hạ Long đến Hội An và các tỉnh lân cận.
13Tăng cường công tác xúc tiến quảng bá du lịch
Dựa trên thực trạng của công tác xúc tiến quảng bá du lịch biển đảo còn nhiều hạn chế. Vì vậy, cần nâng cao nhận thức về du lịch trong các cấp, các ngành và nhân dân; tạo lập và nâng cao hình ảnh của Du lịch Việt Nam nói chung và biển đảo Quảng Nam nói riêng trong khu vực và trên thế giới để qua đó thu hút khách du lịch và nguồn vốn đầu tư vào du lịch. Tăng cường công tác quảng bá và xúc tiến du lịch trong nước và quốc tế. Nhất quán trong tuyên truyền quảng bá, tạo những thương hiệu nổi trội của du lịch biển bắn với địa danh hấp dẫn cuả tỉnh như Cù Lao Chàm, Cửa Đại, Tam Hải…
Tăng cường xúc tiến quảng bá trong nước như tuần lễ văn hóa du lịch Quảng Nam hướng về du lịch biển đảo, tuần lễ văn hóa ẩm thực mang hương vị biển, festival diều, thể thao, lễ hội mùa du lịch biển…, nhằm tạo điểm ấn cho du lịch biển đảo Quảng Nam lôi kéo khách và thu hút đầu tư.
Tăng cường xúc tiến quảng bá ngoài nước như tuần văn hóa du lịch Việt Nam tại các nước như Thái Lan, Hàn Quốc…, trong đó tập trung tới quảng bá du lịch biển đảo Việt Nam tới du khách ngoài nước nhằm thu hút khách và đầu tư nước ngoài.
14Giải pháp bảo vệ và tôn tạo tài nguyên, môi trường du lịch
Căn cứ quy định của Luật Du lịch về bảo vệ tài nguyên, môi trường du lịch cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở Trung ương phối hợp với các bộ, ngành quản lý tài nguyên, hướng dẫn UBND cấp tỉnh vùng ven biển tổ chức triển khai một số biện pháp như sau:
- Tổ chức điều tra, đánh giá, phân loại các tài nguyên du lịch nằm trên địa bàn Quảng Nam, xác định địa phương có tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn để có kế hoạch, biện pháp bảo tồn báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định; lập danh mục tài nguyên du lịch và xây dựng cơ sở dữ liệu về tài nguyên du lịch biển trên phạm vi cả nước.
- Xây dựng kế hoạch và quy hoạch bảo tồn hệ thống tài nguyên du lịch biển trên địa bàn tỉnh, từng địa phương, gồm khoanh định các tài nguyên có tính đa dạng sinh học cao như các sinh thái biển, rạn san hô, khu dự trữ sinh quyển, các di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng v.v.. dễ bị ảnh hưởng do các hoạt động phát triển du lịch và các hoạt động phát triển kinh tế khác như cảng biển, khai thác nuôi trồng thủy sản, xây dựng tổ chức theo dõi thường xuyên những biến động để có những giải pháp kịp thời khắc phục sự cố, tình trạng xuống cấp về tài nguyên và môi trường du lịch; quản lý chặt chẽ những hoạt động du lịch và hoạt động kinh tế xã hội khác có nguy cơ gây ảnh hươởng đến hệ tài nguyên môi trường du lịch.
- Thực hiện Quyết định số 02/2003/QĐ-BTNMT ngày 29/7/2003 về Quy chế bảo vệ môi trường trong lĩnh vực du lịch. Hàng năm, Bộ Tài nguyên Môi trường, Tổng cục Du lịch hướng dẫn các Sở Tài nguyên môi trường, Sở Du Lịch( TM-DL,DL –TM) đưa vào kế hoạch về nhiệm vụ bảo vệ môi trường du lịch và thực hiện nghiêm chế độ báo cáo đánh giá hiện trạng môi trường. Tăng cường công tác thanh tra, bảo vệ môi trường các khu, điểm du lịch.
